Stroomstress? Deze slimme Friese container regelt z’n eigen stroom

Dit kan het net niet aan

Riko Kruit, met jaren ervaring in de automotive, voorspelde het al lang. Als we allemaal elektrisch gaan rijden, raakt het elektriciteitsnet overbelast. Het probleem tekende zich scherp af tijdens een van zijn eigen projecten in 2018: deelauto’s op Terschelling. Vijftig elektrische auto’s, vier beschikbare laadpalen. Het werd afstemmen, wachten en overleggen wie eerst mocht laden. “Toen wist ik: als dit nu al zo gaat, wat gebeurt er dan straks op grotere schaal?” Riko liet studenten de rekensom maken. Alleen al in Heerenveen zouden er honderden kilometers kabels de grond in moeten bij 80 procent elektrificatie. “En dat is nog maar het begin.”

“Als ik toen over netcongestie begon, keek iedereen me glazig aan. ‘Netcongestie? Nee, bestaat niet.” – Riko Kruit, oprichter Evise

Het zette hem aan tot actie. In gesprekken met gemeenten liet Riko zien wat er mis kon gaan als niemand ingreep. Maar hij vond weinig gehoor. Veel van zijn ideeën waren hun tijd vooruit. “Als ik toen over netcongestie begon, keek iedereen me glazig aan. ‘Netcongestie? Nee, bestaat niet.’ Investeerders, gemeenten, netbeheerders – niemand zag het probleem nog. Nu hoef ik het woord niet eens meer af te maken.” 

Hij besloot het anders aan te pakken. Eerst meebewegen, met laadpalen op plekken waar het nog wél kan en die energie zo efficiënt mogelijk te benutten. Intussen werkte hij verder aan zijn grotere plan: een oplossing die ook werkt wanneer het net het laat afweten. “Voor mij was het glashelder: we lopen straks tegen een dichte deur. Dus we móeten naar alternatieven die níet afhankelijk zijn van het stroomnet.”

Alle seinen op rood

Die voorspelling komt nu uit. De file op het elektriciteitsnet groeit met de dag. Bedrijven willen verduurzamen, maar lopen vast omdat er geen stroomcapaciteit is. “We willen en moeten allemaal mee in de transitie, maar het systeem kan het niet bijbenen. Er is stroom genoeg, er zijn alleen kabels te weinig. Daardoor komt het niet op de plek waar we het nodig hebben. Het duurt jaren om die achterstand in te halen.” Bovendien is het systeem niet flexibel, vertelt Riko. “Stroom die gereserveerd is voor partij A maar niet wordt gebruikt, blijft voor partij B onbereikbaar, en daarmee onbenut. Zo ontstaan schijntekorten: in theorie is er meer, maar we kunnen er niet bij.”

“Eén zo’n truck gebruikt net zoveel stroom als een kleine woonwijk. Straks zijn het er duizenden, die allemaal tegelijk moeten laden.” – Riko Kruit

Ondertussen dendert de elektrificatie door. Auto’s maken plaats voor bedrijfsbusjes, en de eerste elektrische trucks verschijnen. “Eén zo’n truck gebruikt net zoveel stroom als een kleine woonwijk. En dan hebben we het nog maar over één voertuig. Straks zijn het er duizenden, die allemaal tegelijk moeten laden. Daar is ons net totaal niet op voorbereid.”

Van het net af

De oplossing lag eerst onder de grond. “Maar dat vergt jaren, en die tijd hebben we niet meer. De realiteit nu vraagt om iets wat erboven werkt.” Zo ontstond Riko’s idee voor een semi off-grid laadsysteem. Een slim systeem dat zelf energie opwekt, opslaat en afgeeft. Met een kleine of zonder netaansluiting. Zonder wachttijd. Gewoon: neerzetten en laden. 

Riko besloot zijn idee te testen. In 2024 onderzocht hij samen met partners of het systeem haalbaar was, technisch én financieel. Dat kon dankzij een MIT Haalbaarheidssubsidie. “We hebben gerekend, getekend en veel gesprekken gevoerd. En het antwoord was: ja, dit is haalbaar. Alles wat we nodig hebben bestaat al. Alleen er is slimme aansturing nodig – en die kunnen we ontwikkelen.” 

Die subsidie betekende meer dan alleen financiering. Voor het eerst werd vanuit een officiële instantie erkend: dit probleem is reëel, en deze oplossing verdient een kans. Tijdens het onderzoek groeide het enthousiasme. Steeds meer partijen sloten zich aan. “Als jullie dit gaan bouwen, doen wij graag mee,” zeiden ze.

Het idee kreeg vorm, en Evise klom zo een trede hoger op de zogenoemde Technology Readiness Ladder. Dankzij een tweede subsidie – de MIT R&D Samenwerking – bouwen ze nu verder aan een werkend prototype. Daarmee komt de oplossing weer een stap dichter bij de praktijk. Hiervoor werken ze samen met regionale partners. Re-Gas helpt met kennis over biogas en techniek. Energiso kijkt naar de regels en veiligheid. Business Development Friesland en Founded in Friesland helpen bij de financiering, communicatie en groei. Het systeem wordt getest op Energiecampus Leeuwarden – precies op een plek waar veel bedrijven tegen hetzelfde probleem aanlopen.

Alles-in-één-container 

Hoe zo’n off-grid systeem nu eigenlijk werkt? Evise stopt alle onderdelen die je nodig hebt om zonder stroomnet te laden in één slimme, compacte container: met een biopropaangenerator, een batterij en een laadpaal. Die onderdelen bestaan al, maar de kracht zit in hoe Evise ze samen laat werken. “Het zijn eigenlijk losse apparaten, maar met ons energiemanagementsysteem (EMS) maken we er één slimme machine van. Zie het als een mini-energiecentrale in een zeecontainer.”

“Zie het als een mini-energiecentrale in een zeecontainer.” 

Vergelijkbare systemen bestaan wel, maar zijn vaak log en gefragmenteerd. Met meerdere containers, losse onderdelen van merk X of merk Y en ingewikkelde koppelingen. “Onze klanten – zeker in de bouw en logistiek – hebben daar geen tijd voor. Die willen graven, laden en dóór.”

Ik zei het toch?

De praktijk roept hard. Gemeenten en bedrijven staan te springen om een oplossing. Ook in de bouw groeit de behoefte razendsnel. Bedrijven moeten steeds vaker fossielvrij werken, maar krijgen de stroomvoorziening niet rond. “Vroeger sloot je de keet aan op de standaard bouwaansluiting en draaien maar. Maar nu moeten ook elektrische kranen, graafmachines en ander zwaar materieel via diezelfde bouwaansluiting opladen. En dan is zo’n aansluiting opeens totaal onvoldoende, terwijl ze wél verplicht zijn om elektrisch te werken. Ons systeem gaat daar echt het verschil maken. Eén container, snel inzetbaar, zonder gedoe en onafhankelijk van het overbelaste net.” 

Ondanks de grote behoefte kiest Evise bewust voor zorgvuldigheid. “Het probleem is zó groot dat de markt er meteen op duikt zodra iets werkt,” zegt Riko. “Ik wil bijna zeggen: ik zei het toch. Maar wij willen niet overhaasten. Eerst moet het echt goed zijn, zodat het straks plug & play is.” Daarom bouwt Evise dit jaar een volledig prototype, dat eerst uitgebreid wordt getest. Werkt alles zoals het moet? Dan pas – vanaf volgend jaar – is het systeem klaar voor de markt.

Er is nog één hobbel. Volgens de regels valt deze oplossing onder de categorie ‘energieleverancier’. En dat brengt veel regels en verplichtingen mee. Evise onderzoekt nu een samenwerking met een partij die al leverancier is – zoals een tankstationketen. “Zij hebben de vergunningen, wij het systeem. Zo kunnen we sneller van idee naar praktijk.”

Gevoed uit eigen bodem

De ambitie van Riko reikt verder dan techniek alleen. Zijn ultieme droom: een regionaal laadnetwerk, gevoed door boeren in Friesland. “Ze produceren biogas – waarom zouden we dat niet gebruiken als brandstof voor onze container? Geen tankwagens, geen leidingen. Gewoon lokaal geproduceerd gas, direct omgezet in laadstroom.” Zo blijft de keten zo klein mogelijk en wordt het systeem écht onafhankelijk van het landelijke net. “De boer wordt dan het tankstation van de toekomst.”

Samen met partijen als Freonen fan Fossylfrij Fryslân onderzoekt Evise hoe zo’n circulair systeem mogelijk wordt. Want dat is de stip op de horizon: slimme laadoplossingen, lokaal gebouwd én lokaal gevoed – een netwerk van het Noorden, voor het Noorden.